Δ΄ ΜΕΡΟΣ
Ο 19ος αιώνας έφερε ποικίλα κινήματα τέχνης και μαζί τους την αλλαγή της απεικόνισης του αλόγου στην τέχνη. Από τα ηρωικά ιδεώδη του Νεοκλα σικισμού μέχρι τη δυναμική του Ρομαντισμού και τον ρεαλισμό της καθημερινότητας, το άλογο παρέμεινε ένα κεντρικό θέμα.
Το άλογο συνεχίζει να χρησιμοποιείται ως σύμβολο δύναμης με κλασικό παράδειγμα τον πίνακα “Ο Ναπολέων διασχίζει τις Άλπεις”, όπου υπογραμμίζει τη μυθική διάσταση του αυτοκράτορα.
Ρομαντισμός και Ρεαλισμός
Παράλληλα ο Ρομαντισμός φέρνει μια πιο συναισθηματική και δραματική προσέγγιση, με το άλογο ως σύμβολο της άγριας φύσης και της ανθρώπινης πάθησης. Τυπικό παράδειγμα είναι ο πίνακας του Eugène Delacroix , “Κυνήγι του Λιονταριού”, που αποτυπώνει τη δύναμη και την ατίθαση φύση των ζώων με δραματική κίνηση και έκφραση.
Ο γάλλος Théodore Géricault, ένας από τους κορυφαίους καλλιτέχνες του Ρομαντισμού, έδειξε ιδιαίτερο ενδιαφέρον για τα άλογα. Συγκεκριμένα ο Géricault ταξίδεψε στην Αγγλία και δημιούργησε τον πίνακα “Το Ντέρμπι του Epsom το 1821”, που αποτελεί σπάνια απεικόνιση των αγγλικών ιπποδρομιών της εποχής. Μάλιστα, ο νικητής του κυπέλλου, Gustavus, έγραψε ιστορία ως το πρώτο ψαρόχρωμο άλογο που κέρδισε το Derby.
Με τον Ρεαλισμό το άλογο απεικονίζεται ξανά πιο κοντά στην ανθρώπινη καθημερινότητα. Καλλιτέχνες όπως η Rosa Bonheur με την “Έκθεση Αλόγων” και ο Edgar Degas με τις μελέτες του για ιπποδρομίες, απεικόνισαν τα άλογα ως αθλητές και συντρόφους του ανθρώπου.
Ο Edgar Degas είχε ιδιαίτερο ενδιαφέρον για τις ιπποδρομίες, ένα δημοφιλές χόμπι των Παριζιάνων κατά τον 19ο αιώνα. Στον πίνακα “Η Παρέλαση ένος Αγώνα”, ο Degas αποτυπώνει την ένταση και την προσμονή των αναβατών λίγο πριν την έναρξη μιας κούρσας.
Η ποικιλία των απεικονίσεων του αλόγου στον 19ο αιώνα αντικατοπτρίζει τις αλλαγές στην κοινωνία και την κουλτούρα της εποχής. Από το ηρωικό σύμβολο έως τον καθημερινό σύντροφο, το άλογο παρέμεινε μια πηγή έμπνευσης και μελέτης για τους καλλιτέχνες.
Η Εποχή των Αλλαγών
Ο 20ός αιώνας σηματοδότησε μια ριζική αλλαγή στην απεικόνιση του αλόγου.
Ο Φουτουρισμός, με καλλιτέχνες όπως τον Umberto Boccioni, στο έργο του “Η Πόλη Αναπτύσσεται” αποτελεί ένα παράδειγμα της συμβολικής χρήσης του αλόγου. Το άλογο, τοποθετημένο στο κέντρο του πίνακα, αντιπροσωπεύει την εξέλιξη, την παραγωγικότητα και την επιτάχυνση της καθημερινότητας. Συμβολίζει την ανεξέλεγκτη εξέλιξης της κοινωνίας, με την ανθρωπότητα να είναι αναγκασμένη να προσαρμοστεί σε αυτούς τους ρυθμούς.
Ο Σουρεαλισμός, με την εστίαση του στο ονειρικό και το ασυνήθιστο, χρησιμοποίησε το άλογο ως σύμβολο του ανθρώπινου πόνου και της καταστροφής. Καλλιτέχνες όπως ο Salvador Dali χρησιμοποίησαν το άλογο ως σύμβολο σε σουρεαλιστικά έργα, απομακρυσμένα από την πραγματική απεικόνιση. Ο Dali, στο έργο του “Συντρίμμια Αυτοκινήτου που Γεννά ένα Τυφλό Άλογο που Δαγκώνει ένα Τηλέφωνο” (1938), παρουσιάζει ένα σουρεαλιστικό σκηνικό όπου το άλογο μεταμορφώνεται σε ένα σύμβολο της σύγχρονης εποχής. Το άλογο, που γεννιέται από ένα συντετριμμένο αυτοκίνητο, αντιπροσωπεύει την αλλαγή, την εξέλιξη και την παράδοξη φύση της τεχνολογίας.
Ο Pablo Picasso, στο έργο του “Γκουέρνικα” (1937), απεικονίζει ένα άλογο σε απελπιστική κατάσταση, συμβολίζοντας τον πόνο και την αδικία του πολέμου.
Η απεικόνιση του αλόγου στην τέχνη του 20ού αιώνα αντανακλά τις ριζικές αλλαγές της εποχής. Από τις δυναμικές συνθέσεις του Φουτουρισμού μέχρι την τραγική απεικόνιση του πολέμου στον Σουρεαλισμό, το άλογο παρέμεινε ένα σύμβολο που προκαλούσε προβληματισμό και συνέχιζε να εμπνέει τους καλλιτέχνες.
Μοντέρνα τέχνη
Η διαχρονική χρήση του αλόγου ως σύμβολο δύναμης αντιστρέφεται επίσης και στην μοντέρνα τέχνη με παράδειγμα την τέχνη του Maurizio Cattelan. Ο καλλιτέχνης δημιούργησε μια σειρά από ταριχευμένα άλογα, κρεμασμένα από το ταβάνι που προκαλούν μια αίσθηση αναστάτωσης και αμφισβητούν την παραδοσιακή εικόνα του αλόγου ως σύμβολο δύναμης και μεγαλείου. Ένα από τα πιο γνωστά έργα της σειράς είναι το “Η Βαλλάδα του Τρότσκι”, ένα άλογο, που κρέμεται από το ταβάνι, παρουσιάζεται ως ένα αδύναμο και παθητικό πλάσμα και έχει προκαλέσει έντονες αντιδράσεις και συζητήσεις. Το έργο έχει ερμηνευθεί ως κριτική της πολιτικής εξουσίας, της θνητότητας και της ανθρώπινης αδυναμίας.
Το 2016, το έργο πωλήθηκε σε δημοπρασία της Sotheby’s στη Νέα Υόρκη έναντι 2.1 εκατομμυρίων δολαρίων.
Το άλογο διαχρονικά
Με το πέρασμα των αιώνων, η απεικόνιση του αλόγου στην τέχνη έχει αποκτήσει βαθιά πολιτισμική και συμβολική σημασία. Σε πολλούς πολιτισμούς, τα άλογα συνδέονται με την εξουσία, την αριστοκρατία και την ελευθερία.
Έχουν υπηρετήσει ως σύμβολα κύρους και πλούτου, καθώς και ως εμβλήματα της ανθρώπινης κυριαρχίας επί της φύσης.
Τα άλογα έχουν επίσης χρησιμοποιηθεί για να μεταφέρουν θέματα ηρωισμού και θυσίας. Το πολεμικό άλογο, ειδικά, ενσαρκώνει τις αρετές της γενναιότητας όπως φαίνεται σε αμέτρητες απεικονίσεις ιπποτών και πολεμιστών στην ιστορία της τέχνης.
Tέλος χρησιμοποιήθηκε ως σύμβολο εξέλιξης και παραγωγικότητας και έχει ταυτιστεί με το πνεύμα ολόκληρων λαών. Σε πίνακες και γλυπτά η απεικόνιση του αλόγου, η κίνηση και η στάση του είναι κεντρικό κομμάτι της σύνθεσης των έργων, με το οποίο οι καλλιτέχνες προσπαθούν να εκδηλώσουν διάφορα συναισθήματα. Από απεικονίσεις κυριαρχίας, δυναμικότητας ή αδυναμίας, πόνου, αδικίας, εξέλιξης ή κινδύνου, το άλογο έπαιξε κεντρικό ρόλο στην τέχνη.
