Γ΄ ΜΕΡΟΣ
Αναμφίβολα, μία από τις πιο δημοφιλείς απεικονίσεις αλόγων στην ιστορία της τέχνης είναι στο πεδίο της μάχης. Στη ζωγραφική τα άλογα ήταν συχνά από τα κύρια στοιχεία σε πολυσύνθετους πίνακες και γλυπτά.
Σκηνές με περίπλοκες συνθέσεις έγιναν συχνό θέμα για τους καλλιτέχνες της Αναγέννησης που ήθελαν να παρουσιάσουν το πνεύμα ενός ολόκληρου λαού σε έργα που εξυμνούσαν νίκες σε πεδία μάχης.
Ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι το τρίπτυχο της Μάχης του Σαν Ρομάνο του Πάολο Ουτσέλο, όπου οι μορφές των αλόγων παίζουν ουσιαστικό ρόλο σε ολόκληρη τη δομή του έργου, τόσο συνθετικά όσο και συναισθηματικά.
Τα άλογα του Ουτσέλο δεν είναι απλά στοιχεία της μάχης, αλλά πρωταγωνιστές. Είναι ζωγραφισμένα με ακρίβεια, ενώ η κίνηση των αλόγων είναι αποφασιστική και προσθέτει στον δυναμισμό της σκηνής, με τα πόδια τους να αιωρούνται σε μια σχεδόν υπερβολική απόδοση ταχύτητας και δύναμης.
Η χρήση των αλόγων στη “Μάχη του Σαν Ρομάνο” είναι ένα εξαιρετικό παράδειγμα του πώς τα άλογα χρησιμοποιήθηκαν ως ένα ισχυρό στοιχείο για την ενίσχυση της δραματικότητας και της έντασης μιας σκηνής. To σετ τριών πινάκων εκτίθενται στο Λούβρο, την Εθνική Πινακοθήκη της Αγγλίας και την Γκαλερί Ουφίτσι στην Φλωρεντία.
Το άλογο τον 17ο αιώνα
Τα άλογα παραμένουν δημοφιλή στην εποχή μπαρόκ, αλλά με μεγαλύτερη έμφαση στην κομψότητα και την εκλεπτυσμένη αισθητική.
Η περίοδος του “μπαρόκ” είδε μια συνέχιση της παράδοσης των ιππικών πορτρέτων, αλλά με αυξημένη έμφαση στην δραματοποίηση, την κίνηση και τη συναισθηματική ένταση.
Δηλαδή τα άλογα, που έχουν πλέον καθιερωθεί για την απεικόνιση δυναμικότητας και κύρους, χρησιμοποιούνται όχι μόνο για την ενίσχυση και συσχέτιση αυτών των στοιχείων με το πρόσωπο του έργου, αλλά και για να προκαλέσουν συναισθήματα στον θεατή μέσω της κίνησης, στάσης ή αντίθεσης τους με την συνολική σύνθεση του έργου.
Η τέχνη της εποχής έδειχνε τον σεβασμό που υπήρχε προς τα άλογα, ενώ η χρήση τους αντικατοπτρίζει την μόδα της εποχής για μεγαλοπρέπεια, αντίθεση και δραματικότητα.
Καλλιτέχνες όπως ο Peter Paul Rubens και ο Diego Velázquez διέπρεψαν στην αποτύπωση της δύναμης των αλόγων, συχνά στο πλαίσιο μεγάλων ιστορικών ή μυθολογικών σκηνών.
Το “The Hippopotamus and Crocodile Hunt” (Το κυνήγι του ιπποπόταμου και του κροκόδειλου, πάνω) του Rubens είναι ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα του δυναμισμού του μπαρόκ. Με κυκλική σύνθεση και ζωηρή απεικόνιση των αλόγων σε δράση, ο πίνακας παρουσιάζει το κυνήγι ενός ιπποπόταμου και ενός κροκόδειλου στον Νείλο, με τρεις ανθρώπους σε άλογα και δύο στο έδαφος με το θήραμα.
Ο πίνακας, μάς παρουσιάζει πως οι άνθρωποι κυνηγούσαν τέτοια ζώα εκείνη την εποχή, αφού θεωρούνταν επικίνδυνα, ενώ το κυνήγι αυτό ήταν η αποστολή των ευγενών. Η κίνηση των αλόγων μεταδίδει την ενέργεια του κυνηγιού, δημιουργώντας μια αίσθηση ενθουσιασμού και κινδύνου.
Αντιθέτως, το έργο «The Conversion of Saint Paul» (Η Μεταστροφή του Αγίου Παύλου) του Ιταλού ζωγράφου Michelangelo Caravaggio για το παρεκκλήσι Cerasi στoν καθεδρικό ναό της Santa Maria del Popolo στη Ρώμη χρησιμοποιεί ένα άσπρο άλογο ως αντίθεση με την συνολική σύνθεση του πίνακα.
Ο ίππος από τον οποίο πέφτει ο Άγιος Παύλος, φωτίζεται από μια ακτίνα θεϊκού φωτός, ενώ είναι ζωγραφισμένος με εντυπωσιακή λεπτομέρεια παρά την αφύσικη του στάση. Το μπροστινό πόδι είναι ανασηκωμένο και δείχνει προσοχή και φροντίδα για τον πεσμένο Παύλο στις τελευταίες του πνοές.
Η δυναμικότητα του αλόγου έρχεται σε αντίθεση με την ανθρώπινη αδυναμία του Άγιου Παύλου.
Η εποχή Ροκοκό
Η εποχή του Ροκοκό, που ακολούθησε το μεγαλοπρεπές μπαρόκ, χαρακτηρίστηκε από μια πιο ανάλαφρη και παιχνιδιάρικη προσέγγιση στην τέχνη. Τα ιππικά θέματα παραμένουν δημοφιλή, αλλά με μεγαλύτερη έμφαση στην κομψότητα και την εκλεπτυσμένη αισθητική.
Γάλλοι καλλιτέχνες όπως ο Ζαν-Ονορέ Φραγκονάρ και ο Φρανσουά Μπουσέ απεικόνιζαν συχνά άλογα σε σκηνές αναψυχής, αντανακλώντας τα γούστα και την ευαισθησία της αριστοκρατίας.
Αυτή η αλλαγή προς το ροκοκό αντικατοπτρίζει τις αλλαγές στην κοινωνία, καθώς η αριστοκρατία άρχισε να δίνει μεγαλύτερη έμφαση στην απόλαυση της ζωής και την αναζήτηση της ευχαρίστησης.
Τα άλογα, ως σύμβολα πλούτου, εντάχθηκαν σε αυτό το πλαίσιο και στην τέχνη, απεικονιζόμενα σε όμορφα τοπία και κομψές σκηνές, συχνά σε συνδυασμό με θεές ή νύμφες.
Οι καλλιτέχνες της εποχής “Ροκοκό”, απεικόνιζαν συχνά άλογα σε αριστοκρατικές σκηνές. Τα ζώα εμφανίζονται κομψά, με περιποιημένη εμφάνιση και απαλές κινήσεις. Η έμφαση δεν είναι τόσο στη δύναμη και την ταχύτητα, όσο στην κομψότητα και την αρμονία με το περιβάλλον.
Τα άλογα στην εποχή Ροκοκό συμβολίζουν συχνά την πολυτέλεια, την ευγένεια και την ανέμελη ζωή της αριστοκρατίας. Είναι μέρος ενός ιδεαλιστικού κόσμου, όπου κυριαρχούν η ομορφιά και η αρμονία.
• Διαβάστε την συνέχεια: ο Ρομαντισμός, Ρεαλισμός και το άλογο ως θέμα αναψυχής.
